เนรเทศ เมื่อประวัติศาสตร์เกิดขึ้นภายใต้เงื่อนไขเวลาแบบปกรณัม ทุกสิ่งทุกอย่างจึงวนเวียน ย้อนกลับไปมา ซ้ำแล้วซ้ำเล่าชั่วกัลป์ ผู้เขียน ภู กระดาษ \"เนรเทศ\" เป็นนวนิยายที่สะท้อนภาพสังคมชาว \"อีสาน\" ที่ต้องกระจัดกระจายไปตามหลักแหล่งต่าง ๆ เพื่อหาเลี้ยงครอบครัว ด้วยการสะท้อนให้เห็นว่าทุกสิ่งทุกอย่างที่ทำให้ชาวอีสาน เช่นตัวละครหลักเป็นเช่นนั้น ก็เพราะความผันแปรของชนชั้นปกครองที่ไม่เคยเหลียวแลคนชั้นล่างเช่นพวกเขาอย่างจริงจัง แต่กลับห้ำหั่นกันด้วยเรื่องของอำนาจอย่างเมามันนั่นเอง คำนิยม นวนิยายที่ดีที่สุดเล่มหนึ่งที่เคยอ่าน ด้วยส่วนผสมของเอกลักษณ์ในการใช้ภาษาถิ่นผสมกับภาษากลาง ก่อเกิดเป็นน้ำเสียงเฉพาะตัว ความเฉียบคมในการเล่าเรื่อง และการสลับฉากตัดตอนให้เห็นความเชื่อมโยงระหว่างปัจเจกกับสังคม ความขัดแย้งไร้สาระระหว่างการสร้างภาพกับความจริงที่แยงตาอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน -- สฤณี อาชวานันทกุล -- \"เนรเทศ\" ของภู กระดาษ เป็นหนังสือที่ \"มันส์\" มาก อ่านแล้วถึงเนื้อถึงหนังอย่างยิ่ง เหมือนเคี้ยวอาหารอะไรสักอย่างที่มีเนื้อเยอะๆ แต่ค่อนข้างเหนียว ทำให้ต้องเคี้ยวนานหน่อย แต่ก็เต็มปากเต็มคำ -- โตมร ศุขปรีชา -- \"เนรเทศ\" ให้ภพ \"ภูมิทัศน์\" ที่ควรเพ่งมองและเห็นไกล ย้อนกลับไปสู่ประวัติความเป็นมาของมัน ภาพชาวอีสานที่จำต้องเผชิญวิบากชีวิตเกือบครึ่งค่อนผ่านหนทางและการเดินทางเพื่อชีวิตที่ดีกว่า มาหางานทำในเมืองหลวงและหัวเมืองอุตสาหกรรมหลักๆ ของประเทศ ก่อนจะย้อนกลับไปถึงบรรพบุรุษที่ถูกต้อนถูกเกณฑ์มาหลังศึกสงคราม จำต้องอพยพย้ายถิ่นฐาน และมองหาแหล่งพำนักเพื่อตั้งต้นชีวิตใหม่ -- อุทิศ เหมะกูล --