รัฐ-ธรรม-นัว ข้อคิด ความเห็นที่ชี้ชวนให้สัมผัสคุณค่างทางจิตวิญญาณแบบโลกย์ๆ ธรรมที่มีความเป็นธรรม และศาสนธรรมแห่งมนุษยธรรม ผู้เขียน วิจักขณ์ พานิช รวมบทความของ "วิจักขณ์ พานิช" นักคิดยุคใหม่ที่มองสังคมไทยในภาพรวมได้อย่างถึงแก่น จากคอลัมน์ "ธรรมนัว" ในหนังสือพิมพ์มติชน จำนวน 57 ตอน เจาะประเด็นเกี่ยวกับค่านิยม ความหมาย ทัศนคติ และปรากฏการณ์ทางสังคมโดยเฉพาะการเมืองไทยในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ ด้วยการใช้ "ธรรมะ" และ "พุทธศาสนา" มาจับประเด็น กะเทาะโฉมผู้มีอำนาจร่วมมือกับกลุ่มคนชั้นกลางเพื่อเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ตรงข้ามกับเสียงส่วนใหญ่ เจาะลึกความเป็นไปของผู้กระทำและผู้ถูกกระทำ ท่ามกลางกระบวนการบางอย่างในนามของความดีและคุณธรรมที่อิงแอบสถาบันหลักของชาติ ขณะที่ประเด็นหลักของหนังสือไม่ลืมเน้นถึงเรื่องธรรมะ ยิ่งเมื่อภาวะทางการเมืองผันแปรไปตามบทบาทของผู้เป็นใหญ่ บทบาทของพุทธศาสนานั้นย้อนแย้งหรือเนื่องหนุนกับอำนาจดังกล่าวอย่างไร เหตุใดเมืองพุทธอย่างประเทศไทยจึงไม่อาจขับเคลื่อนได้ด้วยแก่นแท้ของธรรมะ ขณะที่ผู้มีอำนาจ มวลชนเสียงข้างน้อยที่มีพลัง กลับใช้ประโยชน์จากพุทธศาสนาในทางตรงข้ามกับพุทธะ ร้ายยิ่งกว่าคือการที่อำนาจการเมืองได้ใช้ผ้าเหลืองเป็นเครื่องมือในการปกป้องตนเอง นับเป็นบทความคุณภาพที่มองการเมือง-สังคมผ่านพุทธศาสนา โดยใช้ธรรมะและหัวใจของความเป็นมนุษย์ในการมอง เพื่อให้เกิดการตั้งคำถามและการแสวงหาคำตอบในช่วงเวลาที่ระบอบอำนาจนิยมได้เข้าปกคลุมอีกครั้ง สารบัญ - ประชาธิปไตยเกิดแก่เจ็บตาย - คำขอโทษประชาชน - การเมืองดีชั่ว - ทำดีเพื่อ.. - ตัณหาทางการเมือง - เข้าใจคนอื่น - สันติภาพบนความขัดแย้ง - พลังซื้อ - จิตวิญญาณการปลดปล่อย - ศีลไม่ละเมิดสิทธิ - เป็นปากเป็นเสียง ฯลฯ คำนิยม หนังสือเล่มนี้ถูกพิมพ์เผยแพร่ในภาษาไทยมาก่อนหน้านี้กว่าสิบปีแล้ว ชาวพุทธไทยควรถูกท้าทายให้คิดถึงความคับแคบ ไร้จิตสำนึกถึงความทุกข์ของคนอื่นในศีลธรรมของพุทธศาสนาแบบไทย อาจนำไปสู่คำตอบ David Loy ถามถึง และอาจเป็นแรงขวางกั้นมิให้เกิดขบวนการ "คนดี" ที่ทำลายประชาธิปไตยเพื่อเข้าถึงอำนาจในระบอบเผด็จการทหาร "คนดี" ที่อ้างความดีซึ่งไม่มีบริบท เข้าไม่ถึงความทุกข์ของมนุษย์ มีตนเองเป็นศูนย์กลาง ไม่เคารพคนอื่น อย่างที่เสนอหน้าให้เห็นกันดาษดื่นในทุกวันนี้ ปฏิเสธไม่ได้ว่า พุทธศาสนาที่เป็นทางการแบบไทยมีส่วนนำเรามาสู่ความอับจนทางการเมืองในขณะนี้ด้วย -- นิธิ เอียวศรีวงศ์ --