เป็นนิทานเซ็น ซึ่งบันทึกการตรัสรู้ ของศิษย์ผู้ปฏิบัติธรรม ตามคำแนะนำของอาจารย์เซ็นไว้ จะเห็นว่าหนทางที่จะไปสู่จุดหมายนั้นมีหลากหลาย และแตกต่างกันตามภูมิหลัง และจริตนิสัยของนักปฏิบัติธรรมแต่ละคน พระพุทธเจ้าตรัสไว้ในที่หนึ่งว่าตถาคต มองเห็นตำแหน่งพระราชาและตำแหน่งผู้ปกครองทั้งหลายเหมือนธุลีมองเห็นรัตนมณีดังหนึ่งก้อนอิฐและก้อนกรวด มองเห็นผ้าไหมละเอียดดังหนึ่งผ้าเก่าขาด มองเห็นโลกธาตุทั้งมวลเล็กเท่าเมล็ดพืช มองเห็นมหาสมุทรเท่าหยดน้ำมันต้องเท้าเพียงหยดเดียว มองเห็นคำสอนทั้งหลายในโลกดังหนึ่งมายากลของนักเล่นกล มองเห็นบัญญัติเรื่องโมกษะดังหนึ่งฝันเห็นฟ้าลายดอกสีทอง มองเห็นอริยมรรคของอรหันต์ทั้งหลายดังหนึ่งดอกไม้ปรากฏต่ออหน้า มองเห็นการปฏิบัติภาวนาเหมือนเสาค้ำภูเขาใหญ่ มองเห็นนิพพานเหมือนฝันร้ายกลางวัน มองเห็นการตัดสินความผิดความถูกเหมือนมังกรฟ้อนรำ มองเห็นความเจริญและความเสื่อมแห่งลัทธิศาสนาทั้งหลายเหมือนสัญลักษณ์ที่ฤดูทั้งสี่เหลือไว้ให้เห็นเซนของพระพุทธเจ้า