วาระสุดท้ายของพระพุทธองค์ ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย! สังขารทั้งหลายมีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา ท่านทั้งหลายจงยังความไม่ประมาทให้ถึงพร้อมเถิด... ผู้เขียน เสฐียรพงษ์ วรรณปก นำเสนอเนื้อหาที่สำคัญเกี่ยวกับบันทึกเหตุการณ์ช่วงสุดท้ายของพระพุทธเจ้า ก่อนที่พระพุทธองค์เสด็จดับขันธปรินิพพานไม่นาน ซึ่งจะทำให้คุณได้ทราบซึ้งในพระจริยาวัตรของพระบรมศาสดาของเราว่าทรงมี "วิญญาณครู" อย่างแท้จริง ทรงสอนธรรมจนวินาทีสุดท้าย ซึ่งในโลกนี้จะหาครูที่ไหนทำหน้าที่อย่างสมบูรณ์ด้วยความเสียสละใหญ่ยิ่งดุจดังพระพุทธเจ้าไม่มีอีกแล้ว สารบัญ ความนำมหาปรินิพานสูตร - เสด็จสวนมะม่วงหนุ่ม และเมืองนาฬันทา - เสด็จปาฏลิคาม - เสด็จโกฏิคามและนาทิกคาม - เสด็จป่ามะม่วงของนางอัมพปาลี - เสด็จจำพรรษา ณ เวฬุวคาม - ทรงปลงอายุสังขาร - เสด็จป่ามหาวันประชุมภิกษุสงฆ์ - เสด็จภัณฑคามและที่อื่นๆ - เสด็จกรุงปาวา ฉันอาหารของนายจุนทะ - ระหว่างที่เสด็จสู่กรุงกุสินารา ฯลฯ วิเคราะห์วิจารณ์ - เรื่องวัสสการพราหมณ์เข้าเฝ้า - ข้อคิดเรื่องการสร้างที่อยู่อาศัยและการบูชาเทวดา - ธรรมะที่ทรงแสดงมากที่สุด - พระสารีบุตรยืนยันความเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า - ตรัสเรื่องโทษของศีลวิบัติ และอานิสงส์ของศีลสมบัติ - เรื่องราวของนางอัมพปาลีคณิกา - พญามารทูลอาราธนาให้ปลงอายุสังขาร - เรื่องราวของมาร - มหาปเทส (หลักตัดสินธรรมวินัย) - สูกรมัททวะ : พระกระยาหารมื้อสุดท้าย ฯลฯ